Qazaxıstanda idman mərclərinin tarixi çox qədim olmasa da, son illərdə sürətli inkişafı ilə seçilir. Ölkədə artıq bir çox mötəbər beynəlxalq şirkətlər fəaliyyət göstərməkdədir, bunlardan ən məşhuru isə 1WIN Azerbaycan saytı hesab edilə bilər. İdman mərcləri həm insanların idmana olan marağını artırmış, həm də idman növlərinin inkişafına komək etmişdir. Təbii ki, tarixən ənənəvi mərclər at yarışları və digər klassik idman növləri ilə başlayıb.
Mərclərin inkişaf mərhələləri və hüquqi əsaslar
Qazaxıstanda mərc sənayesində əsas inkişaf mərhələləri SSRİ dağılmaq üzrə olduğu dövrlərdə baş verdi. Ölkənin müstəqillik qazanmasından sonra yerli bazarda fəaliyyət göstərən ilk mərc şirkətləri əsasən xarici investorlar tərəfindən qurulmuşdur. Bu dövrdə mərc xidmətləri göstərə bilmələri üçün bu şirkətlərinin fəaliyyəti üçün müəyyən hüquqi mexanizmlər yaradıldı.
1991-ci ildən 2000-ci ilin əvvəlinə qədər mərclər nisbətən primitiv formada – əsasən nəğd pulla və məhdud saylı idman oyunları üzrə həyata keçirilirdi. Hüquqi formada isə dövlət tərəfindən ilk dəfə mərc oyunları haqqında qanun 2007-ci ildə qəbul edildi və bununla mərc sənayesi rəsmiləşdirildi.
Onlayn mərclərin geniş yayılması
2000-ci illərin sonlarından etibarən internetin inkişafı ilə Qazaxıstanda onlayn mərc oyunlarının populyarlığı sürətlə artmağa başladı. Ölkəyə internet texnologiyalarının daxil olması və geniş yayılması insanların rahatlıqla evdən çıxmadan mərc edə bilməsi üçün şərait yaratdı. Bundan əlavə, onlayn platformaların aşağıdakı üstünlükləri var idi:
- Müxtəlif idman növləri üzrə mərclərin qəbulu;
- Rahat hesablamalar, elektron ödəniş sistemləri ilə rahatlıqla pul yatırıb çıxarmaq;
- Təhlükəsizlik və şəffaflıq;
- Müntəzəm bonuslar və kampaniyalar.
| İl | Onlayn mərc iştirakçılarının sayı (min nəfər) |
|---|---|
| 2008 | 45 |
| 2012 | 123 |
| 2018 | 310 |
| 2023 | 600-dən çox |
Baxmayaraq ki, rəqəmlər təxmini xarakter daşıyır, amma aydın görünür ki, onlayn mərclərin istifadəçilərinin sayı davamlı olaraq artır.
Qazaxıstandakı mərc şirkətləri və xidmətlər
Hazırda Qazaxıstanda həm yerli, həm də xarici mənşəli mərc şirkətləri fəaliyyət göstərir. Yerli brendlər sırasında ən məşhurları aşağıdakılardır:
- Olimp
- Tennisi
- Qol+Pas
- Finbet
Bundan başqa, 1WIN, Bet365, Marathon kimi beynəlxalq şirkətlər də ölkə ərazisində böyük populyarlığa malikdir.
Əsas xidmətlər:
- İdman mərcləri və canlı mərclər;
- Turnirlər və lotereyalar;
- Casino və digər oyunlar.
İdman mərc oyunlarının sosial-iqtisadi təsirləri
İdman mərc oyunlarının yalnızcaq iqtisadi deyil, həm də sosial təsirləri mövcuddur:
İqtisadi təsirlər:
- Dövlət büdcəsinə vergi daxilolmalarının artması;
- İş yerlərinin yaranması;
- Idman sahəsinə sərmayə qoyuluşlarının artması.
Sosial təsirlər:
- Əyləncə sahəsinin inkişafı;
- İdman tədbirlərinə ictimai marağın artması;
- İdman elçilərinin və gənclərin diqqətini idmana yönəltməkdə rolu.
Bu sahədəki mənfi təsirlərin qarşısının alınması üçün dövlət tənzimləyici tədbirlər həyata keçirir. Bunlar arasında onlayn mərclərin yaş məhdudiyyətlərinin tətbiqi, məsuliyyətli oyun qaydalarının təşviqi kimi tədbirlər var.
Nəticə və perspektivlər
Qazaxıstanda idman mərc oyunlarının inkişaf tarixi digər postsovet ölkələri ilə müqayisədə daha gəncdir. Lakin ölkənin iqtisadi sabitliyi, sürətli internet inkişafı və əhalinin marağı mərc sahəsinin gələcəkdə daha böyük inkişafa doğru yol açacağını göstərir. Gələcək perspektivləri aşağıdakı kimi xarakterizə etmək olar:
- Texnoloji yeniliklərin tətbiqi;
- Şəffaflıq və təhlükəsizlik üçün tənzimləyici mexanizmlərin gücləndirilməsi;
- Tələbatın artma dinamikasının davam etməsi.