Aholini ro`yxatga olish orqali faqat aholi haqidagi ma`lumotlarni emas, balki mamlakatning ijtimoiyiqtisodiy rivojlanishi tarkiblari haqida ma`lumotlarni olishga muvaffaq bo'linadi. Aholini ro`yxatga olish savolnomasida faqat demografik ma`lumotlarni yig`ish bilan chegaralanib qolmaydi.

 Aholini ro`yxatdan o`tkazish savolnomasi aholi soni, yoshi, jinsi, milliy tarkibi, ma`lumot darajasi, nikoh holati, bandligi kabi birqator ko`rsatkichlardan tashqari yashash sharoiti, daromadlar manbai va boshqa tavsiflari haqida ma`lumot olishning yagona manbai hamdir. Mustaqillik yillarida O`zbekiston Respublikasida Aholini ro`yxatga olish umuman o`tkazilmagan bo`lib, mazkur tadbir ilk marotaba o`tkazilayotganligini inobatga olib, tadbirga puxta tayorgarlik ko`rish va uni sifatli o`tkazish maqsadida 2023yilga o`tkazish belgilandi. So`nggi marta O`zbekiston Respublikasi hududida Aholini ro`yxatga olishning muvaffaqyatli chiqishi aholini ro`yxatga olish davridan ushbu savolnomadagi savollarni mazmun mohiyatini to`g`ri tushunganlik darajasiga bog`liq. Hozirda Respublikamiz bo`ylab tushuntirish ishlari mahalliy matbuot, radio va televideniye orqali, maktablar, tashkilotlarda suhbat uyushtirish yoki ko'rgazmali tashviqot ishlari orqali amalga oshirilmoqda.

O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 5655-sonli farmoni hamda O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2020 yil 11-noyabr kungi “O‘zbekiston Respublikasida 2023-yilda aholini ro‘yxatga olishga tayyorgarlik ko‘rish va o‘tkazish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarori bajarilishi yuzasidan aholini ro‘yxatga olishda ta’lim darajasini aniqlash quyidagicha amalga oshiriladi:

Taʼlim darajasi TXST (Taʼlimning xalqaro standart tasniflagichi) tomonidan eng muvaffaqiyatli erishilgan yuqori daraja sifatida tavsiflanadi. Taʼlim darajasi odatda muvaffaqiyatli tugallangan eng yuqori taʼlim dasturi asosida o‘lchanadi, bu odatda tan olingan malakani belgilash bilan tasdiqlanadi. 10 yosh va undan yuqori yoshdagi barcha shaxslar uchun taʼlim darajasi haqida maʼlumot to‘plash tavsiya etiladi. Shu bilan birga, xalqaro taqqoslashlar imkoniyatlarini taʼminlash uchun 15 yoshdan kichik, 15 yosh va undan yuqori yoshdagi shaxslar, shuningdek, 25 yoshgacha, 25 va undan yuqori yoshdagi shaxslar kesimidagi yoshga nisbatan batafsil ajratilmagan ko‘rinishdagi taʼlim darajasi maʼlumotlarini jadvallarda keltirish tavsiya etiladi. Maʼlumotlar eng muvaffaqiyatli erishilgan taʼlim darajasiga asoslangan holda to‘planishi kerak. Bu odatda, tan olingan malakani tayinlash bilan tasdiqlanadi. Tan olingan oraliq malakalar dasturning o‘ziga qaraganda past darajada tasniflanadi. Mamlakatlar, shuningdek, tugallanmagan taʼlim darajalari haqidagi maʼlumotlarni o‘z ichiga olgan qo‘shimcha maʼlumot olish imkoniyatini o‘rganishlari kerak. Bu o‘rganishlar erishilganlar bilan taqqoslaganda, taʼlim qaysi yuqori darajada, taʼlim boshlangan va to‘xtatilgan, yoki yuqori darajadagi joriy taʼlim to‘g‘risidagi savollar yordamida amalga oshiriladi. Аyniqsa, mukammal yoki xorijiy taʼlim tizimida taʼlim olgan shaxslar uchun darajalar, bosqichlarning munosib ekvivalentlarini aniqlashga, shuningdek, taʼlim tizimi vaqt o‘tishi bilan o‘zgarishlarga duch kelgan holatlarga alohida eʼtibor berilishi kerak. Mamlakatlar taʼlim haqida maʼlumoti bor davlatning maʼlumot olish imkoniyatini ko‘rib chiqishni xohlashlari mumkin. Milliy taʼlim tizimining o‘ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqib, tavsiya etilgan taʼriflar va tasniflardan muqarrar chetga chiqish ro‘yxatga olish materiallari yoki tegishli meta-maʼlumotlarda tushuntirilishi kerak. Аgar milliy maqsadlar uchun barcha natijalarni mamlakat taʼlim tizimida qo‘llaniladigan taʼlim muassasalarining taʼriflariga to‘liq mos ravishda nashr etish zarur bo‘lsa, milliy foydalanuvchilarning ehtiyojlari uchun ajratiladigan toifalarni maʼlumotlardan foydalanishga imkon beruvchi toifalar bilan bog‘lashni xalqaro taqqoslashlarni taʼminlash maqsadida tavsiya etiladi. Milliy standart tasnifiga muvofiq “taʼlim darajasi” kodlashni ishlab chiqaruvchi mamlakatlar bilan mos keladigan tizimni ishlab chiqishi mumkin. Shuni tan olish kerakki, muayyan holatlarda taʼlim darajasi tegishli malakani o‘zlashtirmasdan ham tugatilishi mumkin. Taʼlim darajasi va malakaga oid maʼlumotlar alohida-alohida to‘planishi yoki bunday farqni amalga oshirishga imkon beradigan tarzda tavsiya etiladi. Аgar maʼlumotlar alohida-alohida yig‘ilmasa yoki farqlanmasa, bu ro‘yxatga olish materiallarida aniq tushuntirilishi kerak.

Tuman ro‘yxatga olish bo‘limi